IFJ-INTERNATIONAL FEDERATION OF JOURNALİST SENTRAL ASİA

SENTRAL ASİA NEWS DÜNYA TÜRK HABEER:WORLD TURKISH NEWS Canada IFJ-SENTAL ASIA NEWS IFJ-INTERNATIONAL FEDERATION OF JOURNALİST Ankara'nın Aşkabat'a "hoşgörüsü" nedeniyle üç Türkmen muhalif aktivist Türkiye'den sınır dışı edilme tehlikesiyle karşı karşıya Erdoğan Türki ilişkiler kuruyor, Türkmen muhaliflere sabrı tükeniyor. Alexander Thompson 16 Temmuz 2025 Türk yetkililer son aylarda üç Türkmen muhalif aktivisti gözaltına aldı ve onları Türkmenistan'a sınır dışı edeceklerini açıkladı. İnsan hakları savunucuları, adadaki otoriter Orta Asya devletiyle iş birliğinin son zamanlarda artmasıyla birlikte, bu vakalar Türkiye'nin Türkmenistan rejimini eleştirenlere karşı sabrının azaldığını bir kez daha gösteriyor. Bulgaristan merkezli Türkmenistan Helsinki İnsan Hakları Fonu üyesi Annadurdy Khadzhiev, "Son iki yıl, Türkiye'nin Türkmen aktivistler ve blog yazarları için güvenli bir ülke olmadığını açıkça gösterdi. Bundan önce, nasıl diyelim, iyiydi," dedi. Türk yetkililer, aktivistlerin kamu düzenini ve güvenliğini tehdit ettiğini söylerken, Aşkabat'taki Gurbanguli Berdimuhamedov rejimi sistematik insan hakları ihlalleri iddialarını reddetti. Türkiye'nin kuzey kıyısındaki Samsun'daki bir bölge mahkemesi, 13 Haziran'da aktivistler Alisher Sakhatov ve Abdulla Orusov'un sınır dışı edilmelerine karar verdi ve ülkelerinde işkence veya kötü muameleye maruz kalabilecekleri iddialarını "asılsız" olarak nitelendirdi. 39 yaşındaki Sakhatov, rejimi eleştiren içerikler yayınlayan popüler YouTube kanalı "Erkin Garayyş"i yönetiyordu. Turkmen News'e göre, kanal yakın zamanda yayınladığı bir videoda, Lebap Vilayeti'ndeki bir doğum hastanesinde çalışanların rüşvet talep ettiği iddialarını aktardı. 31 yaşındaki Orusov ise, muhalif isimlerle röportajlar yaptığı ve rejime sert eleştirilerde bulunduğu "Abdulla" adlı benzer, daha az bilinen bir YouTube ve TikTok kanalı yönetiyordu. Turkmen News'e göre, Nisan ayı sonlarında tutuklanan ve şu anda Ankara'da tutulan adamlar temyize gidecek. Khadzhiev, Eurasianet'e verdiği bir röportajda, "Ne Alisher Sakhatov ne de Abdulla Orusov, YouTube kanallarını yöneterek veya blog yazarlığı yaparak Türk toplumuna zarar verecek herhangi bir yasadışı eylemde bulunmadı," dedi. "Çenelerini kapatmaya çalışıyorlar." Türkiye'deki muhalif siyasetçiler de davayı gündeme getirdi. Turkmen News'e göre, sol görüşlü milletvekili Ömer Faruk Gergerlioğlu, 3 Haziran'da düzenlediği basın toplantısında sınır dışı işlemlerini kınadı. İnsan Hakları İzleme Örgütü'ne göre, Türk yetkililer üçüncü bir aktivist olan Umidajan Bekchanova'yı 29 Mayıs'ta tutukladı ve şu anda sınır dışı kararına mahkemede itiraz ediyor. 45 yaşındaki Bekchanova, 2020'de sürgündeki Türkmen muhaliflerden oluşan bir grup olan HSM'ye katıldı; diğer muhaliflerin sosyal medya hesaplarını yönetti; HRW, bu ayın başlarında yayınladığı bir raporda, Türkmenistan'daki kadınların durumuna odaklanan kendi muhalif YouTube kanalı "TAGA - Türkmenistan" üzerinde çalıştığını belirtti. HRW Avrupa ve Orta Asya Direktör Yardımcısı Rachel Denber, 30 Nisan tarihli açıklamasında, "Sahatov ve Orusov, Türkmenistan'a geri gönderilirlerse ciddi zulüm, işkence, haksız yargılama ve zorla kaybetme riskiyle karşı karşıya kalacaklar" dedi. "Türkiye, onları kötü muamele görebilecekleri hiçbir yere göndermemeli ve derhal serbest bırakmalıdır." Denber, 3 Haziran tarihli açıklamasında, Bekchanova'nın sınır dışı edilmesi durumunda da benzer bir durumun yaşanabileceğini söyledi. Sahatov ve Orusov, yıllarca Türkiye'de yasal olarak yaşamış ve koruma statüsüne sahiplerdi, ancak Sakhatov'un statüsü, gözaltına alındıktan sonra sona erdi ve Türk yetkililer, Orusov'un statüsünü gözaltına alındıktan sonra iptal etti. HRW'nin haberine göre. HRW'ye göre Bekchanova, 2017'den beri Türkiye'de yasal olarak yaşıyordu ve Türk yetkililer sonbaharda oturma iznini iptal etti. Türkiye Göç İdaresi'ne göre Türkiye'de 200.000'den fazla Türkmen vatandaşı yaşıyor ve binlercesinin de yasadışı olarak yaşadığı tahmin ediliyor. Türkiye, ülkedeki ekonomik durgunluk ve baskılardan kaçmaya çalışan Türkmen diasporasının merkezi haline geldi. Türkmenistan son zamanlarda Türkiye'deki vatandaşları üzerinde daha fazla kontrol uygulamaya çalıştı. İnsan hakları örgütleri, hükümetin yurt dışındaki vatandaşlarının pasaportlarını yenilemeyi durdurduğunu ve onları geri dönmeye zorladığını belirtiyor. İçişleri Bakanlığı'na göre Türkiye, 2018'den bu yana 78.000 Türkmen'i Türkmenistan'a geri göndererek yardım etmekten mutluluk duyduğunu belirtti. Türkmenistan'ın BM Cenevre Ofisi Büyükelçisi Vepa Hacıyev, Nisan ayı sonlarında BM İşkenceye Karşı Komite toplantısında, aktivistlerin sınır dışı edilmeleri halinde karşı karşıya kalacaklarını savundukları ülke hapishanelerindeki kötü muamele iddialarını yalanladı. Hacıyev, şüpheci bir komiteye verdiği demeçte, "Devlet, kolluk kuvvetleri ve sivil toplum kuruluşları, zalimce, insanlık dışı veya aşağılayıcı muamele veya cezaya yol açabilecek koşulları önlemek için pratik çabalar yürütüyor," dedi. Ayrıca, hükümetin insan hakları korumasını güçlendirmek için reformlar yaptığını iddia ederken, yurtdışındaki büyükelçiliklerin pasaport yenilemeyi reddettiği iddialarını reddetti. Ancak, "sonuçta bu devlete ek bir yük getireceği ve sonunda da...