LOSANGELES TİMES ETRÜKSLER TÜRKTÜR İTALYANLARIN ATALARI TÜRKTÜR Toskana’daki İtalyanlar üzerinde yapılan genetik araştırmalar, onların ataları olan eski Etrüsklerin, İtalya’ya, pek çok arkeologun ihtimal dışı olarak değerlendirdiği bir köken olan, şu an Türkiye olan yerden taşındığını gösteriyor. MÖ 1200 civarında ortaya çıkan Etrüskler, MÖ 6. yüzyılda zirveye ulaşmış, MÖ 200 civarında Roma Cumhuriyeti’ne asimile olana kadar İtalya ve Akdeniz bölgesine hakim olmuşlardır. Roma toplumunun kültürel temellerinin çoğunu sağladılar. Onlar yetenekli metalürji uzmanları ve usta denizcilerdi, ancak kökenleri en az 2.500 yıldır bir tartışma kaynağı olmuştur. Antik Yunan tarihçisi Herodot, bunların o zamanlar Lidya olarak adlandırılan Türkiye’den geldiklerini iddia etti, ancak daha sonraki tarihçiler ve modern arkeologlar bu iddiayı reddetti. Torino Üniversitesi’nden genetikçi Alberto Piazza tarafından Pazar günü Fransa’nın Nice kentindeki Avrupa İnsan Genetiği Derneği’nde sunulan yeni bir çalışma, Etrüskler’i Türkiye’ye bağlayan bu yılın üçüncü ve bugüne kadarki en güçlü çalışması. Piazza, “Araştırmamızın Herodot’un haklı olduğuna dair ikna edici kanıtlar sağladığını düşünüyoruz” dedi. Diğerleri o kadar emin değil. İtalya’da bir Etrüsk bölgesinde kazı yapan Amherst’teki Massachusetts Üniversitesi’nden arkeolog Anthony Tuck, “Sanırım bu aşamada ikna olmadığımı söylemem gerekiyor” dedi. “Bu genetik kanıta ilişkin mevcut anlayışımıza göre sorunun çözüldüğünü ilan etmek için henüz erken.” Pensilvanya Üniversitesi Arkeoloji ve Antropoloji Müzesi’nden arkeolog Jean Macintosh Turfa ise daha küçümseyici bir tavır sergiledi. “Aslında Küçük Asya’dan büyük bir göçün geldiğini veya herhangi bir türde akının gerçekleştiğini gösteren hiçbir sağlam arkeolojik kanıt yok” dedi. “Kültürlerde hiçbir zaman keskin bir kopuş yaşanmaz, köyler yıkılmaz, vs.” Turfa ve Tuck, Etrüsklerin Orta İtalya’da ortaya çıkan Villanova kültüründen evrimleştiği görüşündedir. Ancak genetik bulgular, bunların kökenlerine ilişkin kanıtların daha yakından incelenmesini zorunlu kılacak. Kökleri izleme Piazza ve meslektaşları, Toskana’nın Arno ve Tiber nehirleri arasındaki seçilmiş bölgelerinde, özellikle de Etrüsklerin yoğunlaştığı bilinen Murlo, Volterra ve Casentino’da yaşayan erkeklerde Y kromozomu üzerinde çalıştı. Erkeklerin aileleri en az üç kuşaktır bölgede yaşıyor ve soyadları Etrüsk kökenliydi. Ekip, erkeklerin DNA dizilerini modern Türkiye, kuzey İtalya, Yunanistan’ın Lemnos adası, İtalya’nın Sicilya ve Sardunya adaları ve güney Balkanlar’daki erkeklerle karşılaştırdı. Toskana erkeklerinin genetik dizilimlerinin İtalya’nın çevre bölgelerindeki erkeklerden önemli ölçüde farklı olduğunu ve Türkiye’deki erkeklerle en yakından ilişkili olduğunu buldular. Piazza, “Özellikle Murlo’da bir genetik varyant yalnızca Türkiye’den gelen insanlar tarafından paylaşılıyor” dedi. Piazza, geleneksel genetik analizlerin, Türk ve Toskana erkeklerinin en son ortak atalarının yaklaşık 3.500 yıl önce yaşadığını gösterdiğini söyledi. Bu da Lidyalıların Villanova kültürünün ataları olduğunu akla getiriyor; erken Demir Çağı kültürünün ilk kalıntıları Bologna yakınlarındaki Villanova’da bulunduğu için bu isimle anılıyor. Piazza, ekibin artık analizi Toskana’daki diğer erkekleri de kapsayacak şekilde genişleteceğini ve ayrıca kazılan Etrüsk mezarlarından DNA’ya bakacağını söyledi. Kuzey İtalya’daki Ferrara Üniversitesi’nden genetikçi Guido Barbujani, cenazelerin analizini gerçekleştirdi ve 2004’teki bir raporda Etrüsklerin gerçekten de Türkiye’den geldiği sonucuna vardı. Ancak bu çalışma, Barbujani’nin Etrüsk mezarlarından elde ettiği çok küçük miktarlardaki DNA’nın, günümüzün DNA kontaminasyonu nedeniyle yetersiz kaldığını söyleyen diğer uzmanlar tarafından eleştirildi; bu, bu tür analizlerde alışılmadık bir sorun değil. Ve kadınlar da Bu yılın başlarında, Piazza’nın çalışmasına da katılan Pavia Üniversitesi’nden genetikçi Antonio Torroni ve meslektaşları, kadın soylarından geçen mitokondriyal DNA üzerine bir çalışma bildirdiler. Toskana’daki kadınların mitokondriyal DNA’sının da Türkiye’deki kadınlara ait mitokondriyal DNA ile en yakından ilişkili olduğunu buldular. Hemen hemen aynı sıralarda, Piacenza’daki Sacred Heart Katolik Üniversitesi’nden genetikçiler Marco Pellecchia ve Paolo Ajmone-Marsan, Toskana sığırlarının dört eski ve sıra dışı türünden mitokondriyal DNA analizini bildirdiler. Sığırların Yakın Doğu’daki sığırlarla en yakın akraba olduğu, diğer İtalyan ırklarının ise Kuzey Avrupa’daki sığırlarla daha yakından akraba olduğu sonucuna vardılar; bu da Etrüsklerin onları Türkiye’den getirdiğini gösteriyor. Her üç çalışma da Herodot’un yazdığı tarihi destekler görünmektedir. Türkiye’nin güney kıyısındaki Lidya’da uzun süredir devam eden bir kıtlık yaşandığını yazdı. 18 yıl sonra Lidya kralı nüfusu kurayla bölüştürdü ve yarısını daha iyi bir yaşam aramak için oğlu Tyrrhenus’un önderliğine gönderdi. Herodot’un MÖ 5. yüzyılda yazdığına göre, Tirenliler şimdiki İzmir olan Smyrna’dan yola çıktılar ve sonunda Umbria’ya vardılar; orada müreffeh ve oldukça özgür bir toplum kurdular. Ancak MÖ 1. yüzyılda Yunan Halikarnaslı Dionysius’la başlayan tarihçiler, en azından kısmen hikayelerindeki mitolojik unsurlara dayanarak Herodot’tan şüphe ettiler. Massachusetts Üniversitesi’nden dilbilimci Rex Wallace da Etrüsk dilinin Lidya’dan farklı olarak kesinlikle Hint-Avrupa kökenli olmadığına dikkat çekiyor. “Son zamanlarda yayınlanan DNA çalışmaları bize Etrüsk dilinin kökenleri ve yayılması hakkında hiçbir şey söylemiyor” dedi.