GENE D.MATLOCK ALINTI POLONYALI TARİH PROF ZAJACKOVSKİ POLONYALILAR SLAVLAMIŞ TÜRKLERDİR

 GENE D.MATLOCK ALINTI POLONYALI TARİH PROF ZAJACKOVSKİ POLONYALILAR SLAVLAMIŞ TÜRKLERDİR

    12 Kasım 1903’te Litvanya’nın Vilna (Wilno/Vilnius) şehrinde bir Karay (Karaim/Karâî) ailesinin çocuğu olarak doğdu. Babası Aleksander, Mûsevî Karay cemaatinin reisiydi. Ana dili Karay Türkçesi olan Zajaczkowski daha sonra Lehçe’yi ve Rusça’yı öğrendi. Henüz üniversiteye girmeden Vilna’da yayımlanan Myśl Karaimska (Karay düşüncesi) dergisinin yazı işlerinde çalıştı. Lise öğreniminin ardından 1925-1929 yılları arasında Krakow’da (Cracow) Jagiellon Üniversitesi’nde şarkiyat tahsil etti. Bu yıllarda aynı üniversitede hocalık yapan şarkiyatçı ve Türkolog Tadeusz Kowalski’den Arapça, Farsça ve Türkçe dersleri aldı. “Karay Dilindeki Ekler” adlı teziyle doktor oldu. 1929-1930 yıllarında Berlin’de Türkolog Willy Bang Kaup’un yanında eski Türkçe ve mukayeseli Türk lehçeleri üzerine araştırmalar yaptı. Daha sonra Paris, İstanbul, Bursa ve Konya kütüphanelerinde çalışarak araştırmalarını sürdürdü. Karay dilindeki ekler konusunda çalışmasını genişletti ve sözlük kısmında Almanca karşılıklarını da vererek Sufiksy imienne i czasownikowe w jezyku zachodnio-karaimskim adıyla yayımladı (Karaków 1932).Batı dillerinden başka Türkçe, Farsça, Arapça ve İbrânîce bilen Zajaczkowski, Eski Anadolu Türkçesi ile yazılmış bir Kelîle ve Dimne tercümesi üzerinde yaptığı çalışma ile 1933’te doçent olarak Varşova Üniversitesi Türkoloji Kürsüsü’ne öğretim üyesi tayin edildi. 1935’te profesörlüğe yükseltildi. 1944 Ağustosundaki bir bombardımanda evine bomba isabet etti; evi, eşyaları, el yazmaları, kitapları ve yayıma hazır iki çalışması yandı. 1946-1950 arasında Varşova ve Wroclaw (Breslau) üniversitelerinin şarkiyat bölümlerinde müdürlük yaptı. Bu yıllarda “Remarques concernant les études sémantiques turques” adlı bir makale yayımladı (RO, XV [1948], s. 145-158). 1957-1961 yıllarında Varşova’daki Şarkiyat Enstitüsü’nün başına getirildi. Polonya’da şarkiyat çalışmalarını Türkoloji merkezli olarak yürüttü. Hâfız-ı Şîrâzî’den seçtiği altmış gazeli Leh diline çevirerek biyografisiyle birlikte yayımladı (Gazele wybrane Hafiza, Z orjginalu perskiego przelozyl, przypisami opatrzyl oraz rozprawa o tworczosci Hafiza poprzedzil Ananiasz Zajaczkowski, Warszawa 1957). Aynı yıllarda Z. Abrahamowicz’in hazırladığı, Polonya arşivlerinde bulunan 1455-1672 yıllarına ait Türkçe belgelerle ilgili Katalog Dokumentow Tureckich adlı eserin (Warszawa 1959) redaksiyonunu yaptı. Ardından “L’orientalisme et les études de philologie turque en Pologne” adıyla bir makale yazdı (TTK Belleten, XXV/97-100 [1961], s. 447-453). Varşova’daki öğrencilerinden meydana gelen bir çalışma grubuyla birlikte “Thesaurus Linguae Kıpçacorum: Kıpçakça sözlük” isimli bir çalışma başlattı.

1960’ta Berlin Humboldt Üniversitesi’nden fahrî doktor (edebiyat) unvanını aldı. 1961’de Polonya Bilimler Akademisi aslî üyeliğine seçildi. Moskova, Kudüs, Mainz, Neapel ve İstanbul üniversitelerinde konferanslar verdi. Özellikle Karaim, Osmanlı ve Kıpçak Türkçeleri üzerine yaptığı çalışmalarla üne kavuştu. Türk Dil Kurumu (1957) ve Societas Uralo-Altaica gibi uluslararası kuruluşlarca şeref üyeliğine seçildi. Ural Altaische Jahrbücher dergisinin XXXVI. cildi ona armağan edildi (1965). 1963’te doğumunun altmışıncı, Varşova Üniversitesi’ne girişinin otuzuncu ve Polonya Bilimler Akademisi Şarkiyat Enstitüsü Müdürlüğü’nün onuncu yılı dolayısıyla bir kutlama toplantısı yapıldı. Yirminin üstünde kitap olmak üzere 300’den fazla makalesi yayımlandı. Karaylar’ın popüler dergisi Myśl Karaimska (1932-1939, 1942-1952) ve Przeglad orientalistyczny’yi (1952-1953) çıkardı. Polonya’daki şarkiyat dergisi Rocznik Orientalistyczny yazı kurulunda görev aldı. A. Zajaczkowski bir konferans vermek için gittiği Roma’da 6 Nisan 1970’te öldü. Ölümünün ardından hakkında birçok yazı kaleme alındı (Karamanlıoğlu, TDED, XIX [1971], s. 31-32).A) Kıpçak Türkçesi. 1. Manuel arabe de la langue des turcs et kiptchaks (époque de l’état Mamelouk) (Warszawa 1938). Ebû Muhammed Cemâleddin Abdullah et-Türkî’nin Bulgatü’l-müştâk’ının isimler kısmıyla ilgili bir çalışmadır.

2. “Note complementari sulla lessicorafia arabo-turca nell’epoca dello Stato Mamelucco” (Annali, Nuova Serie I, Roma 1940, s. 149-162). et-Tuḥfetü’z-zekiyye fi’l-luġati’t-Türkiyye hakkındadır.

3. Zwiazki jezykowe polowiecko-slowiańskie (Wroclawskiego 1949). Polca’da kullanılan Kıpçak kökenli kelimelerle ilgilidir. Bu eseriyle Zajaczkowski, Türk dilinin ve özellikle Kıpçak Türkçesi’nin Slavistik alanındaki önemini ortaya koymuş, aynı konudaki çalışmalarını daha da geliştirerek Studia orientalistyczne z dziejów slownictwa polskiego adlı bir eser daha yazmıştır (Wroclawskiego 1953).

4. Slownik arabsko-kipczacki z okresu państwa Mameluckiego (II, Warszawa 1954). Bulgatü’l-müştâk’ın fiiller kısmıyla ilgili bir çalışmadır.

5. Vocabulaire arabe-kiptchak de l’époque de l’état Mamelouk (Warszawa 1958). Eserin bu baskısında 1938’de yayımlanan isimler kısmının tıpkıbasımı da verilmişti