GENE D. MATLOCK CYTOWANA POLSKA HISTORIA PROF ZAJACKOVSKI POLAK TO NIEWOLNICTWO TURKÓW

    Urodził się 12 listopada 1903 r. w Wilnie (Wilno/Wilno) na Litwie jako dziecko rodziny karaimskiej (Karaim/Karai). Jego ojciec Aleksander był przewodniczącym żydowskiej gminy karaimskiej. Zajączkowski, którego językiem ojczystym jest karaimski turecki, później nauczył się polskiego i rosyjskiego. Przed rozpoczęciem studiów pracował w redakcji pisma „Myśl Karaimska” wydawanego w Wilnie. Po ukończeniu szkoły średniej studiował w latach 1925-1929 orientalistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. W tych latach pobierał lekcje arabskiego, perskiego i tureckiego u orientalisty i turkologa Tadeusza Kowalskiego, który wykładał na tej samej uczelni. Został lekarzem na podstawie pracy magisterskiej „Dodatek w języku karaimskim”. W latach 1929-1930 prowadził badania nad starymi tureckimi i porównawczymi dialektami tureckimi z turkologiem Willy Bang Kaup w Berlinie. Później kontynuował swoje badania pracując w bibliotekach Paryża, Stambułu, Bursy i Konyi. Rozwinął pracę o afiksach w języku karaimskim i opublikował je jako Sufiksy imienne i czasownikowe w jezyku zachodnio-karaimskim, podając w słowniku ich niemieckie odpowiedniki (Kraków 1932).W 1933 został mianowany profesorem nadzwyczajnym w Katedrze Turkologii przy UW z pracą nad przekładem Dimne. Został awansowany na profesora w 1935 roku. Podczas bombardowania w sierpniu 1944 r. bomba uderzyła w jego dom; Spłonął jego dom, meble, rękopisy, książki i dwa gotowe do publikacji dzieła. W latach 1946-1950 był dyrektorem wydziałów orientalnych uniwersytetów w Warszawie i Wrocławiu (Breslau). W tych latach opublikował artykuł pt. „Remarques circumant les études sémantiques turques” (RO, XV [1948], s. 145-158). W latach 1957-1961 został kierownikiem Instytutu Orientalistycznego w Warszawie. Studia orientalistyczne prowadził w Polsce w oparciu o Turkologię. Przetłumaczył na język polski sześćdziesiąt Ghazali wybranych z Hâfız-ı Şîrâzî i wydał je wraz ze swoją biografią (Gazele wybrane Hafiza, Z orjginalu perskiego przelozyl, przypisami opatrzyl oraz rozprawa o tworczosci Hafiza poprzedzzzszl Ananiaszowski 1957). W tych samych latach redagował Katalog Dokumentów Tureckich (Warszawa 1959) dotyczący dokumentów tureckich z lat 1455-1672 znajdujących się w archiwach polskich, przygotowany przez Z. Abrahamowicza. Następnie napisał artykuł zatytułowany „L’orientalisme et les études de philologie turque en Pologne” (TTK Belleten, XXV/97-100 [1961], s. 447-453). Rozpoczął badanie pod nazwą „Thesaurus Linguae Kipçacorum: Słownik kipczakowy” z grupą roboczą swoich uczniów w Warszawie.

W 1960 otrzymał tytuł doktora honoris causa (literatura) Uniwersytetu Humboldta w Berlinie. W 1961 został wybrany na członka rzeczywistego Polskiej Akademii Nauk. Wykładał na uniwersytetach w Moskwie, Jerozolimie, Moguncji, Neapolu i Stambule. Zasłynął zwłaszcza naukami o karaimsku, osmańskim i kipczackim tureckim. Został wybrany na członka honorowego przez organizacje międzynarodowe, takie jak Stowarzyszenie Języka Tureckiego (1957) i Societas Uralo-Altaica. XXXVI czasopisma Ural Altaische Jahrbücher. Tom został mu podarowany (1965). W 1963 r. odbyło się uroczyste spotkanie z okazji 60. rocznicy jego urodzin, 30. wstąpienia na Uniwersytet Warszawski i dziesiątej rocznicy objęcia funkcji Dyrektora Instytutu Orientalistycznego PAN. Opublikował ponad 300 artykułów, w tym ponad 20 książek. Wydawał popularne karaimskie pismo Myśl Karaimska (1932-1939, 1942-1952) oraz Przegląd orientalistyczny (1952-1953). Brał udział w redakcji orientalnego czasopisma Rocznik Orientalistyczny w Polsce. A. Zajączkowski zmarł 6 kwietnia 1970 r. w Rzymie, dokąd udał się z wykładem. Po jego śmierci napisano o nim wiele artykułów (Karamanlıoğlu, TDED, XIX [1971], s. 31-32) A) Kipczak turecki. 1. Manuel arabe de la langue des turcs et kiptchaks (époque de l'état Mamelouk) (Warszawa 1938). Jest to studium o imionach, będące częścią Bulgatü'l-müştâk Abu Muhammeda Cemaleddina Abdullaha et-Turkiego.

2. „Nota komplementarna sulla lessicorafia arabo-turca nell'epoca dello Stato Mamelucco” (Annali, Nuova Serie I, Rzym 1940, s. 149-162). Chodzi o et-Tuḥfetü'z-zekiyye fi'l-luğati't-Turkiyye.

3. Zwiazki jezykowe polowiecko-slowiańskie (Wrocławskiego 1949). Wiąże się to ze słowami pochodzenia kipczackiego używanymi w Polca. Tą pracą Zajączkowski ujawnił znaczenie języka tureckiego, zwłaszcza tureckiego kipchackiego, w dziedzinie słowiańskiego, a rozwijając swoje badania na ten sam temat, napisał kolejną pracę zatytułowaną Studia orientalistyczne z dziejów slownictwa polskiego (Wrocławskiego 1953).

4. Slownik arabsko-kipczacki z okresu państwa Mameluckiego (II, Warszawa 1954). Jest to studium o czasownikowej części Bulgatü'l-müştâk.

5. Vocabulaire arabe-kiptchak de l'époque de l'état Mamelouk (Warszawa 1958). W tej edycji pracy podano także faksymile części nazwisk wydanej w 1938 roku.